آتش نشانی هوایی

آتش نشانی هوایی گونه از عملیات و اطفای حریق هوایی است که در آن از مسیر هوا و هواگرد به منظور  انجام عملیات اطفا و حریق آتش استفاده می‌شود. از حریق هوایی بیشتر در عملیات های گسترده ای مثل آتش‌سوزی جنگل ها و مناطق باز و یا آتش‌سوزی در مناطقی امکان دسترسی و انجام عملیات زمینی وجود ندارد استفاده میشود، که در این گونه عملیات از اقسام مختلف هواگرد که توانایی حمل مواد ضد آتش را دارند استفاده می‌شود ولی هواپیما و بالگرد دو گونه پر کاربرد در این گونه ماموریت‌ها به حساب می‌آیند.

ایده ساخت هواپیما و بالگردهای آتش نشانی مثل ایده ساخت هواپیمای آب نشینه به منظور کمک رسانی و اطفای حریق در مناطقی مطرح شد که به شکل‌های گوناگون دسترسی به آنها مشکل است. ایالات متحده آمریکا نخستین کشور پیشگام در این زمینه بود و با بهره‌گیری از الگوی بمب‌های ناپالم که برای اولین بار در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفته بود، به طراحی و ساخت بمب‌های آبی روی آوردند که بر روی محوطه دچار حریق شده پرتاب شود و باعث خاموش شدن آتش شود. ولی به دلیل عدم موفقیت این روش، گزینه دیگری مطرح شد که همانا استفاده از مخازن آب است که پس از پر شدن از آب و یا مایعات ضد آتش، با استفاده از هواگرد بر روی محل آتش‌سوزی پاشیده می‌شود؛ که این روش موفقیت آمیز بوده و تا به امروز به عنوان روشی استاندارد برای اطفای حریق هوایی به کار می‌رود.

 

از آتش نشانی هوایی چه زمانی استفاده میشود؟

همانطور که در قبل تر گفتیم زمانی استفاده از حریق هوایی صورت میگیرد که آتش‌سوزی در سطح عمیق و وسیع تری رخ داده باشد به گونه ای که دسترسی زمینی برای اطفای حریق و مهار آتش وجود نداشته باشد. حریق های هوایی توسط هواپیما و بالگردهای مخصوص مهار آتش‌سوزی صورت میگیرد که در این هواپیما ها انواع تجهیزات آتش نشانی مختلف نیز وجود دارد تا در صورت لزوم اعزام نیروهای آتش نشانی به محل آتش‌سوزی مورد استفاده قرار بگیرند.

 مواد ضد حریق مورد استفاده در هواپیما

مواد هایی که در انواع هواپیما های حریق هوایی استفاده میشود همه ضد آتش هستند و به هنگام آتش‌سوزی های وسیع یک شعاع کلی از مسیر آتش را پوشش میدهند و پس از برخورد با زمین به صورت پراکند و ذرات گونه تا فاصله ۱۰ الی ۱۵ متری گسترش میابند.

از پرکاربردترین مواد ضد آتش مورد استفاده در انواع هواگردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محلول ترکیبی آب با سدیم متابورات
• محلول ترکیبی آمونیوم سولفات به همراه پالی گورسکیت و رس
• محلول ترکیبی دی‌آمونیوم فسفات و صمغ گوار

قوانین انجام عملیات آتش نشانی هوایی

برای اینکه بتوانید در انجام عملیات های هوایی شرکت کنید، باید مانند دیگر کارها مهارت لازم و تجربه کافی برای انجام چنین عملیات هایی را داشته باشید. نیروهای آتش نشانی هوایی باید برای انجام عملیات های نجات و حریق دارای صلاحیت و اصول زیر باشند، که عبارت اند از:

1.  داشتن گواهینامه معتبر خلبانی بازرگانی CPL صادره از سازمان فدرال هوانوردی
2.  داشتن گواهینامه معتبر رده دوم Second Class معاینات پزشکی هوایی
3. در صورت لزوم داشتن مجوز پروازهای بدون دید Instrument Rating
4.  داشتن کارت معتبر صلاحیت ارائه خدمات جنگلبانی هوایی صادره توسط اداره ذی صلاح بازرسی در یکی از سازمان های USDA&USDI
5. مجموع ساعت پروازی حداقل ۲۵۰۰ ساعت که ۲۰۰۰ ساعت
6. حداقل ۲۰۰ساعت تجربه پرواز روی همان نوع و بزرگی هواپیمای آزمایشی
7.  در صورت لزوم داشتن تجربه حداقل ۱۰۰ساعت پرواز با هواپیماهای دوموتوره با وزن بیش از ۱۲۵۰۰ پاند (۵۶۷۰ کیلوگرم)
8.  داشتن تجربه مجموعاً ۷۵ ساعت پرواز با ابراز آلات هواپیما که ۵۰ساعت آن می باید به طور واقعی باشد، بدون دید به صورت Instrument
9.  داشتن تجربه ۱۰۰ساعت پرواز شبانه
10.  داشتن تجربه ۱۵۰۰ ساعت پرواز درارتفاع پایین و پرواز روی مناطق کوهستانی

ابزار های موجود در بالگردها هنگام انجام آتش نشانی هوایی

کپسول آتش نشانی	دستکش
شیر و شیلنگ های آب	عینک های مخصوص ارتفاع
بوستر پمپ هوایی	لباس ایمنی
سیستم های اطفای حریق هوایی	کفش و چکمه های ایمنی
بالابر و طناب های مخصوص	سیستم اعلام حریق
کلاه های ایمنی مخصوص	انواع جعبه و تجهیزات کمک های اولیه

نکته:

در هواپیما ها معمولا از کپسول های CO2 استفاده نمیشود زیرا این کپسول ها به دلیل قابلیت اشتعال سریعی که دارند میتوانند منجر به خطر انفجار و آتش‌سوزی در بالگردهای هوایی شوند، از این رو در هواپیما ها بیشتر از انواع کپسول های آب و گاز استفاده میشود. از بهترین کپسول های آب و گاز موجود در ایران عبارت است از:

معرفی بهترین هواپیما های آتش نشانی

زمانی که آتش در مقیاس وسیع و مناطق باز گسترش می یابد آتش نشانی هوایی تنها روش مفید و مؤثر برای اطفای حریق است.
برای استفاده از تجهیزات هوایی در زمینه اطفای حریق، از هواپیما و بالگرد استفاده می شود. در این تجهیزات برای خاموش کردن آتش با توجه به نوع عامل به‌وجود آورنده آتش از مواد متفاوتی استفاده می شود. این مواد می تواند آب، فوم، ژل و یا ترکیبی از این مواد باشد. برخی از بالگردها و هواپیما های آتش نشانی عبارت اند از:

• هواپیمای DC-10 Air Tanker

این هواپیما با قابلیت صرفی برای اطفای حریق ساخته شده است و از سال ۲۰۰۶ توسط ایالت متحده آمریکا برای عملیات های نجات مورد استفاده قرار گرفته است. این هواپیما مناسب ترین گزینه برای مناطق روستایی و جنگلی محسوب می شود و ظرفیت ۴۵ هزار لیتر مواد خاموش کننده را دارد.

• بالگرد سیکورسکی S-70

این بالگرد دارای حداقل اوج گیری می باشد و جزو بالگردهای نظامی محسوب میشود و با کاربری نظامی ساخته شده است، و دارای دو مدل نظامی و غیر نظامی می باشد که قیمت مدل غیرنظامی آن ۵٫۹ میلیون دلار است که بیشتر کاربری آتش نشانی هوایی و نجات را دارا می باشد. بالگرد سیکورسکی به خوبی توانایی اطفای حریق گسترده را با توجه به قابلیت پرواز در ارتفاع کم دارد و می تواند حدود ۹ هزار لیتر مواد خاموش کننده با خود حمل کند.

• هواپیمای بریف B-200

این هواپیما که توسط روسیه ساخته شده است به نهنگ هوایی نیز معروف می باشد. این هواپیما از سال ۲۰۰۳ در روسیه مورد استفاده قرار گرفته و عملیات های موفقیت آمیز بی شماری در جنگل های روسیه به ثبت رسانده است، علاوه بر روسیه جمهوری آذربایجان و بسیاری دیگر از کشورهای جهان نیز از این هواپیما استفاده می کنند. ظرفیت این هواپیما ۱۲ تن مواد خاموش کننده است و قابلیت فرود و پرواز در سطح آب را نیز دارا می باشد.

• هواپیمای شین مایوا 

هواپیمای مایوا علاوه بر اطفای حریق برای عملیات های نجات هوایی و دریایی نیز مورد استفاده قرار می گیرد، این هواپیما توسط ژاپن ساخته شده است و بسیاری از کشورها از جمله هند یک یا چند فروند از هواپیما را خریداری کرده اند و توانسته اند که بسیاری از آتش‌سوزی ها را با این هواپیما مهار کنند. مهمترین قابلیت این هواپیما قابلیت فرود، پرواز در سطح آب و پر کردن مخازن آبی خود است.

• بالگرد میل-۲۶

این بالگرد نیز توسط کشور روسیه به تولید رسیده است و کشورهای دیگری همچون چین برای اطفای حریق های گسترده و حمل و نقل تجهیزات اطفای حریق استفاده می شود. گرچه این بالگرد مستقیما برای اطفای حریق استفاده نمی شود اما نقش بسیار ویژه ای در موفقیت آتش نشانان چینی ایفا کرده است.

 

پهباد آتش نشانی

این ابزار هوشمند نیز از دیگر اعضای خانواده هواپیما های آتش نشانی به شمار میرود با این تفاوت که این پهباد ها هیچ گونه نیازی به کنترل دستی و یا کنترل از طریق عوامل انسانی را نداشته و به گونه ای هوشمند بدون داشتن سرنشین قادر به انجام انواع مختلف عملیات های حریق می باشند. مشخصات کلی این پهباد ها به صورت زیر می باشد:

سیستم کنترل زمین	محموله وزنی	کارایی
پرواز را با کنترل از راه دور زمینی کنترل کنید	محموله ماموریت: ۱۵ کیلو گرم	سیستم سمپاشی
عملکردهای اساسی مانند دریافت تصاویر و ریموت	حداکثر بار: ۱۵ کیلو گرم	لوله ۱۰۰ متر / ۱ مگا پاسکال، اجکتور
فاصله کنترل از راه دور	وزن برخاست: ۱۰۰ کیلو گرم	سرعت کروز: ۴-8m/s
دستگاه کنترل کمتر از ۵ کیلومتر نیست	طراحی بار: سیستم عامل خاموش کننده فشار بالا یا سیستم بمب اطفاء حریق	حداکثر ارتفاع پرواز: ۱۰۰ متر (همراه با بار)
کانال کنترل پرتاب: ۶ عدد	ابعاد: ۲۲۵۰ mm×۲۲۵۰ mm×۸۰۰ mm	حداکثر استقامت: ۳۰ دقیقه (باتری) - ۶-۸ساعت (همبسته)
_	_	جریان جت: ۵۰ لیتر در دقیقه
_	_	فاصله جت: ۱۶-18m
_	_	دوز تک شات: حدود ۱ تن
_	_	عامل خاموش کننده: S-6
_	_	نوع حریق: A, B, C, D
_	_	منطقه اطفاء حریق: ۱۰۰۰ متر مربع

سخن پایانی

تمامی عملیات های نجات اعم از زمینی و هوایی دارای ابزار و تجهیزات یکسانی نیستند و هر یک از عملیات ها  دارای سختی و قواعد و اصول خود هستند که رعایت آنها میتوانید امنیت و کیفیت عملیات نجات را بالاتر برده و افراد زیادی را نجات دهد.